12 juli 2022

Onderzoek tilt artsenvisite op de kinderafdeling naar nog hoger niveau

Op de afdeling kindergeneeskunde van Meander Medisch Centrum vindt van maandag tot en met vrijdag op de patiëntenkamer de artsenvisite plaats: een overleg over de voortgang en het behandelplan met het kind, de ouders, artsen en verpleegkundigen. Recent is op deze afdeling een zogenaamd actieonderzoek afgerond naar ‘Hoe te leren van de dagelijkse visitepraktijk’. Middels dit onderzoek is ontdekt hoe deelnemers aan de visite met en van elkaar kunnen leren om nog meer duidelijkheid voor zowel de ouders en patiënt als voor de zorgprofessionals te creëren.

Terug

Margot Ernst-Kruis, kinderarts in Meander en initiator van het onderzoek, vertelt: “De artsenvisite is hét moment om met alle betrokken partijen (situatie)bewustzijn te creëren. De visite liep in het algemeen prima, maar er was ook een verschil in werkwijzen en wensen over hoe de visite uitgevoerd moest worden. De focus van het onderzoek was tweeledig: eerst werd geobserveerd wat er nodig of helpend was om bepaalde processen goed te laten verlopen. Dus vragen als: Waarom loopt de visite goed? Welke onderdelen dragen daaraan bij? Hoe behouden we dat en hoe dragen we dat over? En daarnaast zochten we een antwoord op de vraag: hoe zorgen we dat we gebruik maken van elkaars kennis en kunde? De artsenvisite is een mooi moment om dit te observeren, mede vanwege het dagelijks voorkomen en de grote variatie in deelnemers. We zijn gewend om zorg te verbeteren door knelpunten te analyseren maar dit vroeg om een hele andere aanpak. We keken niet naar wat er mis ging, maar juist naar wat er goed ging. Dat gaf veel positieve energie binnen het team.”

Belangrijkste resultaten

De eerste stap was het in kaart brengen van de verschillende visies en werkwijzen van alle betrokkenen (patiënt/ouders, verpleegkundigen, zaalartsen, kinderartsen). Dit maakte duidelijk dat verschillende zaken belangrijk werden gevonden in de artsenvisite. Over één ding was iedereen het volledig eens: meer duidelijkheid creëren bij alle deelnemers is belangrijk (situatiebewustzijn). Dat heeft tot een aantal belangrijke en zichtbare acties geleid. Margot Ernst-Kruis vertelt: “We hebben een poster gemaakt en deze opgehangen op de patiëntkamers. Dit als hulpmiddel bij de voorbereiding van de ouders op de artsenvisite. Ouders werden daarnaast uitgenodigd hun vragen op het whiteboard te schrijven, waardoor ze gestimuleerd werden om een actieve rol te spelen tijdens de artsenvisite. Daarnaast hebben we ook de verpleegkundige een actievere rol gegeven. Voordat dit onderzoek plaatsvond lieten we eerst de ouders aan het woord. We merkten dat ouders dan veel medische informatie gaven, terwijl we graag van ze horen hoe zij vinden dat het met hun kind gaat, wat voor invloed de opname op hen heeft en op de rest van het gezin. Door de verpleegkundige eerst aan het woord te laten, hadden de ouders hier meer ruimte voor. Ook vonden ouders het fijn dat de verpleegkundige een mooie samenvatting gaf van hoe het met hun kind ging. Tegelijkertijd merkten we dat de verpleegkundigen zich hierdoor meer partner in het gesprek voelden, wat leidde tot meer werkplezier.” Maar naast deze zichtbare veranderingen, waren de onzichtbare veranderingen net zo belangrijk. Ernst-Kruis: “Wat mij echt positief verrast heeft, is dat er door dit onderzoek kleine één-op-één gesprekken tot stand kwamen, gewoon aan de koffietafel. En dat deze gesprekken eigenlijk nog het meest leerzaam waren. Deze gesprekken leiden tot meer begrip voor elkaar en tot zelfreflectie. Dus door met elkaar in gesprek te gaan en blijven, creëer je al verbetering en verandering. Daarnaast was het erg leuk om te zien dat het hele team enthousiast meewerkte aan het onderzoek. Helemaal omdat we niet vanuit een probleem gestart zijn en er dus niet een directe noodzaak was om te verbeteren. Toch was iedereen enthousiast en we hebben echt een teamprestatie geleverd.”

Aanleiding onderzoek

Als er geen knelpunten of problemen waren, waarom is dit onderzoek dan toch gedaan? Margot Ernst-Kruis vertelt: “Het idee voor dit onderzoek ontstond eigenlijk vanuit mijn rol als Crew Resource Management (CRM) coördinator in Meander. Vanuit die rol probeer ik meer bewustwording rondom CRM bij de acute afdelingen in Meander te creëren. CRM gaat over alle niet-technische vaardigheden die nodig zijn om goede zorg te verlenen. Wij worden als zorgprofessionals technisch goed opgeleid. Maar een patiënt heeft weinig aan een hoog technisch opgeleide zorgprofessional als het team niet volgt of niet op de hoogte is van de procedures en de materialen. Het doel van CRM is om de effectiviteit van het team te vergroten. Daarmee hebben we meer tevreden patiënten en zorgprofessionals. Eén van de vijf pijlers binnen CRM is situatiebewustzijn. Dat betekent dat je je bewust bent van je eigen functioneren, van je team, je omgeving en je patiënt. Niet iedereen ziet een situatie op dezelfde manier. Een mooi moment om te onderzoeken of dit situatiebewustzijn er is, is tijdens de artsenvisite. Die vindt bijna iedere dag plaats, in wisselende samenstelling en bij verschillende patiënten. In dit onderzoek kwam alles dus mooi samen.”

Subsidie ZonMw

Voor dit onderzoek heeft Meander een subsidie van ZonMw ontvangen. ZonMw is de Nederlandse organisatie van gezondheidszorgonderzoek en zorginnovatie. Werken aan een betere gezondheid vraagt om onderzoek en ontwikkeling. Daarom verstrekt ZonMw subsidies aan projecten die innovatie in de gezondheidszorg stimuleren. Met gerichte subsidieprogramma’s speelt ZonMw optimaal in op de behoefte van de praktijk. Zorgprofessionals die een goed idee hebben dat bij een van de programma’s past, kunnen een subsidieaanvraag bij ZonMw indienen. Eén van die programma’s is het Safety-II programma. Uitgangspunt bij Safety-II is dat wat dagelijks goed gaat zichtbaar gemaakt wordt en verbeterd wordt. Daarvan wordt geleerd en dit wordt verder ondersteund en verspreid. Dit gedachtengoed paste goed bij het onderzoek op de kinderafdeling en daarom heeft de kindergeneeskunde een subsidie voor dit onderzoek ontvangen. Margot Ernst-Kruis: “Binnen de kindergeneeskunde doen we regelmatig mee aan onderzoeken van de academische ziekenhuizen, maar is het bijzonder dat we een ZonMw-subsidie hebben ontvangen voor een eigen onderzoek.” De subsidie maakte het ook mogelijk om het onderzoek gedegen aan te pakken met behulp van onze externe onderzoeker Annet van Harten. Om het perspectief van kind en ouders goed mee te nemen, zat ook een patiëntvertegenwoordiger van de Stichting voor Kind en ziekenhuis in het onderzoeksteam.

STZ-ziekenhuis

Meander is een topklinisch STZ-ziekenhuis. Dat betekent dat we excellente zorg bieden, nieuwe collega’s opleiden en investeren in onderzoek. Het doen van onderzoek is van belang voor de professionele ontwikkeling van zorgverleners en voor de innovatie van patiëntenzorg. Binnen Meander werken we continue aan het structureel verbeteren van de zorg, samen met de patiënt.