15 september 2022

De belofte van AI: vergelijken van prestaties van chirurgen en efficiënter gebruik van operatiekamers

Chirurgen uit heel Nederland kwamen vorige week bijeen in Meander Medisch Centrum om ervaringen te delen over Artificiële Intelligentie (AI). Samen met onderzoekers en (medische) technici bespraken ze de mogelijkheden om AI toe te passen binnen de chirurgie. Ook in Meander wordt er onderzoek gedaan naar het gebruik van AI op de operatiekamer: twee promovendi vertelden over het gebruik van AI bij het vergelijken van prestaties van chirurgen en bij het zo efficiënt mogelijk gebruiken van operatiekamers.

Terug

De ontwikkeling van AI in de zorg staat nog aan het begin, maar het is wel degelijk iets wat de zorg op termijn kan verbeteren, verwacht oncologisch en gastro-intestinaal chirurg Frank Voskens. ‘Ondanks dat er veel over AI wordt gesproken, zien we nu maar weinig concrete toepassingen van AI in de ziekenhuizen. Het is daarom ontzettend belangrijk om samen te komen, zodat we stappen kunnen zetten voor de ontwikkeling van betrouwbare AI-toepassingen’, zei hij. Voskens organiseerde vorige week het allereerste symposium AI & Chirurgie.

Vanuit heel Nederland waren verschillende specialisten gekomen om hun ervaringen met AI te delen. Prof. dr. Jelle Ruurda (UMC Utrecht) liet zien hoe AI gebruikt kan worden om bepaalde structuren te herkennen tijdens kijkoperaties voor slokdarmkanker. Tevens presenteerde traumatoloog Dr. Han Hegeman (Ziekenhuisgroep Twente) zijn voorspellingsmodel om het vroegtijdig overlijden van de meest kwetsbare patiënten met een gebroken heup beter in te schatten. Daarnaast vertelden kinderchirurgen uit het UMC in Groningen over hun ervaringen met het gebruik van AI bij de behandeling van te vroeg geboren kinderen met een ernstige darmaandoening (necrotiserende enterocolitis). ‘Het is namelijk niet altijd duidelijk wanneer een kindje wel of niet geopereerd moet worden en AI kan helpen de juiste keuzes te maken’, aldus promovendus Rosa Verhoeven.

Wat is artificiële intelligentie in de zorg precies? Vaatchirurg Kak Khee Yeung (Amsterdam UMC) vatte het mooi samen: ‘AI is niets anders dan op basis van data voorspellen wat er gaat gebeuren.’ Wij hebben methoden ontwikkeld om te voorspellen welk aneurysma mogelijk gaat groeien en de kans loopt op een ruptuur (scheuring)’, legde de vaatchirurg uit. Dat kan worden toegepast in de vaatchirurgie: ‘zo kunnen we bijvoorbeeld voorspellen welke patiënt wel of niet geopereerd moet worden.’

Ook twee promovendi van het Centrum voor Artificiële Intelligentie van Meander Medisch Centrum vertelden over hun onderzoek. Julian Abbing onderzoekt hoe AI gebruikt kan worden om de kwaliteit van chirurgische prestaties te meten en vergelijken. Bij het onderzoek gebruikt hij videoanalyses van laparoscopische (kijk)operaties, waarmee hij kwaliteit, efficiëntie, resultaat en prestaties meet van chirurgen. ‘Het doel is dat we prestaties van chirurgen kunnen vergelijken, in het kader van levenslang leren met en van elkaar kunnen leren.’

Het tweede promotieonderzoek van Beerend Gerats gaat over het efficiënt gebruik van operatiekamers. Hoe kan artificiële intelligentie hieraan bijdragen? ‘We onderzoeken hoe operatiekamers gebruikt worden. Dat doen we met dieptebeeldcamera’s waarmee we personen anoniem filmen vanwege de privacy. Het blijkt bijvoorbeeld dat AI goed kan voorspellen hoelang een operatie zal duren. We denken dat er in de logistiek rond operaties ruimte is voor verbetering met AI, wat kan resulteren in kortere wachttijden voor patiënten’, zei Gerats.

Artificiële intelligentie roept soms associaties op van techniek die de mens gaat vervangen. Prof. dr. Ivo Broeders, chirurg in Meander en oprichter van het Centrum voor Artificiële Intelligentie, zei daarover: ‘Twintig jaar geleden kwam de robotica op in de zorg. Robots zouden alles overnemen van de mens. De combinatie van het menselijk brein en het menselijk lichaam bleek echter onverslaanbaar. Maar uit de robotica zijn wel een paar parels voor de zorg ontstaan. Die parels hopen we ook in AI te vinden. Ik verwacht dat AI op termijn een belangrijk onderdeel van het dagelijks werk van chirurgen zal worden.’

De foto is voorbeeld van het onderzoek van Beerend Gerats waarbij personen in operatiekamers anoniem gefilmd worden.